جمال خاشقجی در سال ۱۹۵۸ در مدینه به دنیا آمد. او از خانواده ایی ترک تبار و ثروتمند در عربستان می آید که به سبب نزدیکی خانوادگی با آل سعود مدتها با شاهزاده ولید بن طلال همکاری نزدیک داشته است. تا زمانی که در عربستان بود، در رسانه‌های سعودی سمت‌های متعددی را برعهده داشت. در اوایل زندگی حرفه‌ایش، به عنوان خبرنگار چندین روزنامه مشغول به کار بود. او زمانی سردبیر یکی از روزنامه‌های اصلاح‌طلب عربستان به نام الوطن بود و از او به عنوان روزنامه‌نگار نزدیک به محافل قدرت در ریاض و مشاور دولت عربستان یاد می‌شد. او از سال ۲۰۰۴ همکاری نزدیکی با ترکی الفیصل را به عنوان مشاور رسانه ای وزارت امنیت عربستان آغاز میکند. او مسئول پروپاگانداری حکومت سعودی و مصاحبه با خبرگزاری های معتبر بین المللی بوده است.
خاشقجی از دسامبر ۲۰۱۶، به تدریج از حکومت عربستان فاصله گرفت. او ابتدا در یک اندیشکده‌ای در واشینگتن از صعود دونالد ترامپ و سیاست او در خاورمیانه انتقاد کرد. در آن زمان، به دلیل اینکه او یک فرد نزدیک به حکومت شناخته می‌شد، یک مقام رسمی سعودی مجبور شد اظهارات انتقادآمیز خاشقجی را یک نظر شخصی بداند. این مقام به خبرگزاری رسمی عربستان گفته بود که انتقادات خاشقجی از ترامپ، منعکس‌کننده دیدگاه دولت عربستان نیست. در آن زمان، سعودی‌ها بسیار مراقب بودند که کسی از چهره‌های نزدیک به حکومت، از ترامپ انتقاد نکند. چرا که ترامپ به تازگی انتخاب شده بود و سیاست او در قبال خاورمیانه در حال شکل‌گیری بود. به همین دلیل، انتقادات خاشقجی با واکنش سریع دولت عربستان مواجه شد و دولت او را از نوشتن و حضور در رسانه‌ها ممنوع کرد. پس از شروع بازداشت شاهزادگان سعودی توسط بن سلمان، این روزنامه‌نگار برای مدتی سکوت اختیار کرد و فعالیت‌های رسانه‌ایش را محدود کرد.
بلعکس آنچه در رسانه های فارسی زبان گفته میشود، خاشقجی تاکنون انتقادات جدی از آل سعود نداشته است و اغلب انتقادات وی منحصر به سیاست های اسرائیل در برخورد با فلسطینیان بوده است. تنها اختلاف خاشقجی با محمد بن سلمان (که در گفتگو با عنایت فانی از بی بی سی فارسی نیز به آن اشاره میشود) نحوه ایجاد اصلاحات در عربستان است. خاشقجی میگوید که اگر اصلاحات بن سلمان به نتیجه برسد او اشتباهش را خواهد پذیرفت و البته آرزو دارد که این اصلاحات به ثمر برسد. آنطور که از گفتگوها و نوشته های خاشقجی برمیاد دلیل ماندن او در آمریکا (خاشقجی دارای گرین کارت آمریکاست) که تبعید خودخواسته عنوان شده است نگرانی از بازداشت شدن توسط بن سلمان است. چرا که اغلب افراد نزدیک به او در عربستان بازداشت شدند و هرچند سپس آزاد شدند اما این مسئله همچنان مهمترین دلیل خاشقجی برای بازنگشتن به عربستان است.
خاشقجی شصت ساله برای گرفتن مدارک اثبات تجرد و ازدواج مجدد در ترکیه در تاریخ دوک اکتبر ۲۰۱۸ به کنسولگری عربستان میرود و این آخرین جایی است که رسما دیده شده است. نامزد وی که بیرون از سفارت منتظر او بوده است مدعی است که خاشقجی هرگز از کنسولگری بیرون نیامده است اما کنسولگری عربستان اعلام کرده است که او پس از انجام کارهای اداری از این کنسولگری خارج شده است. دولت ترکیه در این میان مدعی شده است که ۱۵ مامور اطلاعاتی عربستان همان روز وارد سفارت شدند و پس از قتل قاشقجی همان شب با جت خصوصی از ترکیه خارج شده اند. پس از اعلام اسامی و تصاویر این ۱۵ نفر عربستان سعودی اعلام کرد که ۱۵ نفر از بازرگانانی بوده اند که بنابر قرار قبلی و به جهت بستن قراردادهای تجاری به ترکیه آمده بودند.
پس از انتشار تصاویر و ویدئوهایی از خارج از کنسولگری، سوالاتی درباره جاسوسی ترکیه از کنسولگری عربستان مطرح شد و این سوالات سبب شد تا دولت ترکیه اطلاعات بیشتری منتشر نکند. ترکیه در ابتدا مدعی شده بود که تصاویری در اختیار دارد که نشان میدهد جمال قاشقجی در داخل سفارت به قتل رسیده و سپس جسدش توسط آن ۱۵ نفر به عربستان برده شده است. پس از سوالات مطرح شده درباره این سناریو، ترکیه مدعی شد که ساعت اپل خاشقجی تصاویری از شکنجه وی ثبت کرده است، ادعایی که با واقعیت توانایی اپل واچ همخوانی نداشت، چرا که ساعت اپل قابلیت ضبط تصویر ندارد.
سوالاتی که دولت ترکیه درباره سناریو ادعایی خود به آن پاسخ نمیدهد، دلیل این اتفاق است. اینکه اگر دولت عربستان قصد کشتن یا ربودن قاشقجی را داشته است چرا چنین کاری را در کنسولگری انجام داده است؟ آیا در استانبول مکانی بهتر برای ماموران امنیتی عربستان پیدا نمیشد تا سناریوی دولت ترکیه را عملی کنند؟ چگونه ترکیه میتواند فیلمی از شکنجه یا کشته شدن قاشقجی در داخل سفارت عربستان در دست داشته باشد و چرا از توضیح شفاف در این زمینه خودداری میکند؟ ترکیه سپس مدعی شد که تصویری در کار نبوده است و صرفا فایلی صوتی از روی ساعت قاشقجی بر روی سرویس آی کلود وی رفته است و چون موبایل قاشقجی در دست نامزد ترکیه ای او بوده است، ترکیه توانسته این صدا را از روی سرویس کلاود اپل بدست آورد. ادعایی که محل تردید خواهد بود و فایل صوتی در صورت وجود ارزش قضایی نخواهد داشت چرا که اثبات اصالت آن عملا ممکن نیست
بزرگترین علامت سوال این ماجرا این است که چرا عربستان فیلمی از خروج قاشقجی از کنسلوگری اش در استانبول را منتشر نمیکند، سوالی که به تردید و گمانه زنی ها بیش از پیش دامن میزند.
#بنطلال #آلسعود #دیدگاهنو #ترکیفیصل #ترکیه #جمالقاشقجی #عربستان
